ئافرەتی سکپڕ

ئافرەتی سکپڕ Pregnancy

ھەموومان شارەزای ژیانی خۆمانین و باش دەەزانین کە رۆژانە چەندە پێویستیمان بە خواردن و خواردنەوە ھەیە بۆ ئەوەی گەشە بە پێکھاتەکانی ئەندامەکانی خۆمان بدەین و لە مردن یان سست بوون بیان پارێزین ، جا ئەگەر ھاتوو ئافرەت کەوتە ماوەی دوو گیانی وەک دەلێن سکپر بوو ئەوا لەشی یان میکانیزمی لەشی زیاتر پێویستی بە گەیشتنی مادە ئەندامیەکان و خۆراکە ووزەکان ھەیە و زیاتر خۆ رێک دەخات بۆ ئەوەی ھەرچی پێکھاتەی لەشە بەشێکی زیاتری بەر بکەوێت لە شلە و خواردەمەنی ناو جەستە . 

لە کاتی سکپریدا پێویستە ئافرەتی دوو گیان خواردنی چاک وە بە سوود بە کاربێنێت بۆ ئەوەی لەش زیاتر پێویستیەتی و کۆرپەلەی ناو سکیشی لە رێگەی ناوکەپەتکەوە زیاتر خواردن بەکاردێنێت ، وا باشە زۆر مامەلەی خواردنی ھەبێت لەگەل ڤیتامینەکان یان مادەی خۆراکیە بنەرەتەکان ، چونکە بە شێوەیەکی زۆر کاریگەر کار دەکاتە سەر کۆرپەلە ، جا ئەوەی پێویستە ئافرەت بیزانێت ئەوەیە کە وەک کورد دەلێت: لە ماوەی سکپریەکەیدا (کەم خۆری دایم خۆربێت) ، واتە ھەرچەندە زۆریش نەخوات کێشەیەک نیە بۆ تەندروستی جەستەی خۆی باشە بەلام بە بەردەوامی و بە بێ دیاریکردنی ژەمەکان خواردن بخوات . 

زۆر کەم لە مادەی وەک بەھارات یان ئەو جۆرە پێکھاتە تیژانە بەکاربێنێت ، چونکە ئەو جۆرە خواردنانە دەبنە مایەی تێکدانی کرداری ھەرس و شێواندنی باری تەندروستیەکەی و پەرێشان بوونی حالی دایکی دوو گیان ، بەلام لە بەرامبەر ئەوانەدا (ھێلکەو پەنیرو گۆشتی بالندەو ماسی و ھەروەھا سەوزەوات و میوەجات ) زۆر بەکار بێنێت و رێژەی خواردنەوەی چایی و قاوە کەم بکاتەوە ھەر زوو خۆی وەزن بکات لە ھەرحالەتێکدا کە زانی کێشی زیادی کردووە لە ھەندێ خواردنی وەک برنج و پەتاتەو شیرنی دوور بکەوێتەوە . 

لە سێ مانگی یەکەمی سکپریدا ئافرەت زۆر پێویستی بە ترشی ھەیە لەبەر ئەوەی رۆلێکی گرنگی ھەیە لە پێگەیاندنی کۆئەندامی دەمار لە کۆرپەلەدا کە ئەو ترشەش پێێ دەلێن ( ترشی فولیک ) کە لە زۆر میوەی وەک پرتەقال و ھەناردا دەست دەکەوێت . 

ھەر لە دوای تەواو بوونی ئەو سێ مانگەی سەرەتای سکپریەوە ئافرەت زیاتر پێویستی بە ئاسن ھەیە چونکە بەرە بەرە کۆرپەلەی ناو سکی بە ھۆی وێلاشەوە زیاتر پێویست خۆی رێکدەخات لەگەل مادە جۆراو جۆرەکان کە ئەو ئاسنە نایەلێت ئافرەت تووشی کەمخوێنی ببێت و قەرەبووی پێکھاتەکانی خوێن دەکات . 

بۆ ئافرەت گرنگتری شت ئەوەیە کە بزانێت ئەو مادانەی کە یارمەتیدەرن بۆ تەندروست جەستەی لە ماوەی سک پریدا بەکاریان بێنێت کە ئەوانیش ھەندێ جۆریان بریتین لە : 

• سەوزەواتەکان کە ھاوسەنگی ڤیتامینەکانی لەش رادەگرن و باری رێکی لەش دەپارێزێ و رێژەی ئاسنی لەش زیاتر بەرز دەکاتەوە . 

• بەکارھێنانی ڤیتامین c کە ھەم بە شێوەی حەب ھەیە و ھەمیش گیراوەیی یان بە شێوەی شەربەت بەلام خواردنی چاو قاوە مژینی ئاسن لە لەشدا دادەبەزێنێت . 

• خواردنی شیرو ھێلکە کە لەو جۆرە خواردنانەدا خوێیەکانی زنک و کالسیۆم بە دی دەکرێت کە یارمەتی گەشەو پێشکەوتنی کۆرپەلە دەدات یان گرنگیەکی زۆری ھەیە لە بە ھێز کردنی ئێسکی کۆرپەلەو نایەلێت تووشی ئێسکە نەرمە ببێت بە نەبوونی ئەو پێکھاتانە کرداری دروست بوون و دەرکەوتنی ددانەکان دوا دەکەوت . 

• خواردنی ڤیتامین A کە کرداری بینین بە ھێز دەکات و نایەلێت کۆرپەلە توشی شەو کوێری ببێت . 

• ڤیتامین B دەمارەکان لە ھەوکردن دەپارێزێ و لە کاتی مندال بووندا ناھێلێت گرژبوونی ماسولکەکان روو بدات . 

• دایکی بەرێز بۆ سەلامەتی گیانی خۆت و کۆرپەلەکەت لە خواردنی پێکھاتە ڤیتامینی و مادە سوود بەخشەکان خۆت بێبەش مەکە چونکە ھەم سوودی ھەیە لە بواری تەندروست خۆت و ھەمیش گەشەو باری رێکی کۆرپەلەکەت دلنیا دەکات . 

ئامۆژگاری بۆ ئافرەتی سکپڕ 

1- جگەرە کێشان زیانێکی زۆر دەگەیەنێ بە کۆرپەلەو ئەبێتە ھۆی:

- کەمی کێشی منداڵ.

- لە بارچوونی منداڵ.

- مردنی منداڵ لە سکی دایکیدا.

2- وەرزش لەکاتی سکپڕیدا پێویستە بۆ چالاک کردنی سووڕی خوێن.

وەرزش لەم کاتانەدا زیانی ھەیە:

- دایکەکە پێشتر منداڵی لە بارچووبێت.

- فشاری خوێنی بەرزبێت.

- سکەکەی دووانە بێت.

- پێشتر منداڵی بووبێت پێش کاتی ئاسایی خۆی.

ھاتوو چۆ لە ناو ماڵدا ھەر ٢ سەعات جارێک پێویستە بۆ بەرگرتن لە مەینی خوێن لە ناو خوێنھێنەرەکاندا.

3- دەرمان

- بەکارنەھێنانی دەرمان بێ ئاگاداری پزیشک لەبەر ئەوەی زۆر دەرمان لە کاتی سکپڕیدا مەترسی بۆ سەر کۆرپەلە دروست دەکات.

4- جل و بەرگ: ئافرەتی سکپڕ پێویستە جل و بەرگی فراوان لەبەر بکات و جل و بەرگی تەسک و پێڵاوی پاژنە بەرز بەکارنەھێنێ.

- خەو و پشوو دان: ئافرەتی سکپڕ شەوانە بەلایەنی کەمەوە پێویستی بە ٨ سەعات خەو ھەیە و بە ڕۆژیش پێویستە ٢ سەعات بخەوێت یان پشووبدات بەتایبەتی لە کاتی نیوەڕۆیان.

لەکاتی پشووداندا باشتر وایە ئافرەتەکە لەسەر تەنیشتی لای چەپ پاڵ بکەوێت کە ئەمەش سوڕی خوێنی کۆرپەلە چالاکتر دەکات.ھەروەھا ئافرەت نابێت کاری قورس بکات و خۆی ماندوو بکات و شتی قورس ھەڵبگرێت.

5- پاک و خاوێنی:

ئافرەتی سکپڕ پێویستە گرنگی بدات بە پاک و خاوێنی لەش و جل و بەرگ. ھەروەھا گرنگی دانی تەواو بە پاک و خاوێنی و تەندروستی دەم و ددان چونکە لە کاتی سکپڕیدا ڕێژەی کلۆربوون و ھەوکردنی ددان و خوێن بەربوونی پووک بە ڕێژەیەکی زیاتر لە سروشتی ڕووئەدات.

6- خۆپاراستن لە نەخۆشی:

- گرنگی دان بە خۆراک.

- گرنگی دان بە پاک و خاوێنی ھەروەک لەسەرەوە ئاماژەی بۆ کراوە.

7- کوتان دژی دەردەکۆپان:

ئەم کوتانە دایکەکەش و منداڵەکەش لەم نەخۆشییە ترسناکە دەپارێزێ چونکە منداڵی تووش بوو ھیچ چارەسەرێکی نییە و تەنھا بە کوتان لە مردن ڕزگار دەکرێت.

8- پشکنینی باری تەندروستی دایک لە کاتی سکپڕیدا:

دایکی سکپڕ پێویستە بە شێوەیەکی دەوری سەردانی یەکەی چاوەدێری دایکان و منداڵان بکات بۆ چاوەدێری و بەدواداچوون بەم شێوەیەی لای خوارەوە:

- چوارھەفتە جارێک تاوەکو تەمەنی سکپڕی دەگاتە ٣٢ ھەفتە.

- دوو ھەفتە جارێک تاوەکو تەمەنی سکپڕی دەگاتە ٣٦ ھەفتە.

- ھەفتەی جارێک تا کاتی منداڵبوون.

ناسینەوەی نیشانەکانی سکپڕی:

- وەستانی خولی مانگانە.

- ھێڵنج و ڕشانەوە.

- تۆخ بوونی ڕەنگی گۆی مەمک.

- گۆڕانی ڕەنگی پێست.

- زوو زوو میز کردن.

- گەورە بوونی مەمک و گۆڕانی 

----- 

س: ته‌ندروستی كورد